Tổng hợp những sự kiện nổi bật trong quý 1/2023 (Phần 3)

　　Tháng 3

　　“Bóng ma” Mt. Gox tiếp tục trì hoãn

　　Lâu lâu lại xuất hiện nhưng mỗi lần xuất hiện là một lần hoảng loạn.

　　Việc Mt. Gox có thể trả BTC cho chủ nợ lần đầu tiên vào ngày 10/03 đã làm nhiều nhà đầu tư lo lắng, bất an, dẫn đến giá Bitcoin những ngày đó cũng rơi vào áp lực.

　　Nhưng khi thời điểm chỉ còn 1 ngày nữa đến hạn chọn, Mt. Gox tiếp tục “quay xe”, dời lịch trả nợ sang tháng 4. Quả bom trên đầu thị trường không được dập tắt đi, chỉ bị chuyển dời lâu hơn 1 chút nữa. Thật không rõ đến khi nào cộng đồng crypto mới thoát khỏi cơn ám ảnh dai dẳng này!

　　Khủng hoảng ngành ngân hàng Mỹ và khiến USDC depeg

　　Silvergate Bank

　　Đầu tháng 3, cuộc “khủng hoảng thanh khoản” ngành crypto rốt cuộc đã lan đến ngân hàng Silvergate Bank. Silvergate là một ngân hàng hoạt động tại Mỹ, nổi tiếng trong giới crypto vì cung cấp giải pháp ngân hàng cho các công ty tiền mã hóa thông qua mạng lưới SEN.

　　Sau nhiều lần trễ hẹn báo cáo với SEC, ngân hàng này cuối cùng cũng không thể giải quyết khủng hoảng và buộc phải thông báo ngừng hoạt động. Và như một phản ứng dây chuyền, các công ty crypto nằm trong mạng lưới SEN như tấm hình trên đều phải thông báo ngừng cho nạp-rút với tài khoản ngân hàng Silvergate.

　　Silicon Valley Bank

　　Nhưng đó chỉ là khởi đầu cho cuộc khủng hoảng dây chuyền lan ra toàn bộ ngành ngân hàng ở Mỹ. Trong rạng sáng ngày 10/03 (giờ Việt Nam), thị trường chứng khoán Mỹ và cộng đồng crypto xôn xao trước thông tin ngân hàng Silicon Valley Bank (SVB) bị kẹt tiền.

　　USDC depeg

　　Đến sáng ngày 11/03 (giờ Việt Nam), khi không thể giữ im lặng được nữa, công ty phát hành stablecoin Circle – đơn vị chủ quản của stablecoin lớn thứ hai thị trường tiền mã hóa là đồng USDC với vốn hóa thị trường 43,4 tỷ USD – xác nhận có lưu trữ một phần tiền mặt bảo chứng trên SVB. Con số cụ thể là 3,3 tỷ USD, chiếm 8,25% tổng tài sản dự trữ.

　　Dù các nhà phân tích kêu gọi rằng 8,25% chỉ là con số nhỏ và Circle hoàn toàn có thể bù đắp khoản thiếu hụt này, nhưng FUD đã lan khắp thị trường khi đó. Một số nhà đầu tư quyết định không chờ thêm và tháo chạy khỏi USDC.

　　Pool thanh khoản stablecoin dồi dào nhất ngành DeFi là 3pool của Curve, vốn gồm USDT, USDC và DAI, cũng bị rút tiền khi nhà đầu tư swap ồ ạt USDC sang USDT, khiến tỷ lệ USDT trong pool giảm chỉ còn 3%.

　　Những chuyển biến này dĩ nhiên đã đẩy giá USDC depeg nặng, đã có lúc giảm về tận 0,87 USD. Nhưng mọi chuyện còn tồi tệ hơn nữa, khi USDC vốn là đồng tiền được sử dụng trong hầu hết các giao thức DeFi lớn nhỏ. Giờ đây, dự án và người dùng không những chịu rủi ro DeFi mà còn phải chịu thêm rủi ro từ stablecoin – những đồng vốn dĩ mang tên “ổn định”.

　　Signature Bank

　　Nhưng đáng mừng là hành động “giải cứu” kịp thời của FED đã phần nào ổn định làn sóng bank-run, trấn an tâm lý của người dùng. Qua đó cũng góp phần ổn định lại thị trường crypto, tạo thời gian “thở dốc” cho USDC hồi peg.

　　Đến ngày 13/03, thêm một ngân hàng “thân thiện crypto” là Signature Bank bị chính quyền Mỹ buộc đóng cửa, trở thành ngân hàng Mỹ thứ 3 sụp đổ chỉ trong vòng một tuần.

　　SEC kiện Justin Sun, cáo buộc TRX và BTT là chứng khoán

　　Ngày 22/03, SEC cáo buộc Justin Sun và 3 công ty có liên hệ với nhân vật này là Tron Foundation Limited, BitTorrent Foundation Ltd., và Rainberry Inc tội danh mở bán chứng khoán trái phép.

　　Loại chứng khoán mà SEC chỉ đích danh là hai đồng tiền TRON (TRX) và BitTorrent (BTT) của hệ TRON.

　　Đơn kiện khẳng định Justin Sun cùng những công ty trên đã phát hành và chào bán trái phép TRX thông qua những chương trình tương tác trên mạng xã hội, kêu gọi người theo dõi quảng bá cho token và tham gia các cộng đồng của TRON. Trong khi đó, BTT thì lại được mở bán bằng cách airdrop cho người nắm giữ TRX.

　　Về phần mình, Sun nói rằng việc SEC nhắm đến TRON chỉ là sự tiếp nối chuỗi hành động pháp lý áp đặt lên nhiều tổ chức khác trong ngành tiền mã hóa trong thời gian gần đây. Sun nói lý lẽ của SEC là thiếu thuyết phục khi cơ quan này chưa có khung pháp lý cụ thể cho crypto, đồng thời còn gọi đơn kiện chỉ là một “khiếu nại dân sự”.

　　Arbitrum airdrop token ARB, thị trường sôi động trở lại

　　Arbitrum đã thông báo sẽ airdrop token ARB cho người dùng ủng hộ dự án từ sớm vào ngày 23/03. Có hơn 625.000 ví được nhận thưởng airdrop, trên tổng phân bổ là 1,162 tỷ ARB, tức 11,62% tổng cung 10 tỷ ARB hiện hành. Bên cạnh đó, Arbitrum còn dành riêng 113 triệu ARB cho các dự án hoạt động trên layer-2 này để làm phần thưởng cho người dùng. Hoạt động hàng ngày của Arbitrum nhờ vậy cũng trở nên sôi động kỷ lục trước thềm trả airdrop.

　　Đến tối ngày 23/03, vì lưu lượng truy cập quá lớn, cả website chính chủ Arbitrum.foundation và các trang hỗ trợ claim token khác đã “đứng hình” hoặc khiến người dùng “vật vã” mới nhận được airdrop.

　　ARB trong thời gian này cũng ghi nhận các vùng giá “thất thường” khi đồng loạt các sàn lớn nhỏ mở niêm yết. Trên Bybit, đã có lúc đồng token này giật râu lên tận 106 USD rồi đến Binance bất ngờ dời lịch listing lên sớm hơn dự kiến.

　　Tuy hỗn loạn là vậy nhưng nhờ hiệu ứng airdrop, dự án đã thu hút được rất nhiều sự chú ý, giúp đưa crypto trở lại guồng quay “bận rộn” đúng nghĩa sau quãng thời gian đè nén vì các áp lực từ kinh tế vĩ mô và pháp lý.

　　Hưởng lợi trực tiếp là các dự án xoay quanh hệ sinh thái Arbitrum khi có dòng tiền và người dùng hoạt động sôi nổi. Kế tiếp là các dự án được đồn đoán là có khả năng retroactive như zkSync, StarkNet, MetaMask,... đều được chú ý đến.

　　Do Kwon bị bắt tại Montenegro, bị Mỹ truy tố hình sự

　　Do Kwon, với tư cách là CEO Terraform Labs, được cộng đồng tiền mã hóa xem là cái tên chịu trách nhiệm trước sự sụp đổ của LUNA-UST. Mặc dù vậy, người này đã liên tiếp né các lệnh triệu tập từ chính quyền Hàn Quốc, trốn khỏi Singapore và được cho là ẩn náu tại Serbia, quốc gia có đường biên giới với Montenegro.

　　Chính quyền Hàn Quốc sau đó đã ra lệnh bắt giữ và hủy hộ chiếu Do Kwon, buộc người này có lẽ mới phải sử dụng giấy tờ giả để xuất cảnh, dẫn đến việc bị giới chức Montenegro bắt giữ vào tối ngày 23/03.

　　Rạng sáng ngày 24/03 (giờ Việt Nam), các công tố viên của Bộ Tư pháp Mỹ đã tung ra cáo trạng hình sự buộc tội Do Kwon, gồm 2 tội danh âm mưu lừa đảo, 2 tội danh lừa đảo chứng khoán, 2 tội danh gian lận chuyển tiền, lừa đảo tài sản và thao túng thị trường liên quan đến LUNA và UST. Chính quyền Hoa Kỳ muốn dẫn độ Do Kwon về Mỹ.

　　Đây là bước ngoặt mới trong câu chuyện dài hơi về một trong những cú sụp đổ nghiêm trọng nhất thị trường tiền mã hóa. Có lẽ trong thời gian tới chúng ta sẽ chứng kiến những diễn biến pháp lý xoay quanh 2 nhân vật sừng sỏ là SBF và Do Kwon.

　　CFTC kiện Binance và CZ

　　Quyết tâm đàn áp ngành crypto của chính quyền Mỹ tiếp tục được thể hiện qua việc CFTC nộp đơn kiện Binance và CEO Changpeng Zhao cùng cựu Giám đốc Tuân thủ Samuel Lim với cáo buộc vi phạm quy định giao dịch phái sinh.

　　CFTC muốn tòa án xử phạt hành chính Binance, thu hồi lợi nhuận kiếm được trong quãng thời gian vi phạm, cấm giao dịch vĩnh viễn và đăng ký tài khoản trong mảng giao dịch hàng hóa, cũng như những hình phạt khác nếu bị phát hiện tái phạm.

　　Binance ngoài ra còn đang là mục tiêu của cuộc điều tra rửa tiền của Bộ Tư pháp Mỹ, cũng như bị SEC yêu cầu ngừng phát hành stablecoin BUSD chung với Paxos.

　　Giới chức Hoa Kỳ trong những tháng qua còn nhiều lần ngăn cản thương vụ Binance.US mua lại nền tảng Voyager, song không thành công.

　　Ngày hôm sau 28/03, CZ đã đăng tải một bài viết nhằm phản hồi lại đơn kiện từ phía CFTC.

　　Ethereum chốt lịch Nâng cấp Shanghai và các diễn biến phái sinh

　　Shanghai hay Shapella là cập nhật quan trọng tiếp theo của Ethereum sau The Merge hồi quý 3/2022.

　　Tối ngày 28/03, đội ngũ Ethereum Foundation đã xác nhận thời điểm triển khai vào lúc 05:27:35 AM ngày 13/04 (giờ Việt Nam), tại epoch 194048.

　　Một trong những đề xuất quan trọng nhất lần này là EIP-4895, giúp mở khóa lượng ETH khủng đã staking phục vụ cho Ethereum 2.0 thuộc The Merge. Con số hiện tại là hơn 17,5 triệu ETH chiếm khoảng 14,5% tổng ETH đang lưu hành.

　　Liquid Staking Derivatives (LSD) trở thành tâm điểm thị trường

　　Trong 71 dự án làm về Liquid Staking được DeFiLlama thống kê, Lido (LDO) là cái tên chiếm đến 66% lượng TVL khóa lại khi đóng góp 9,3 tỷ USD. Lido cũng là dự án khởi đầu trào lưu Liquid Staking bằng cách giúp đỡ nhà đầu tư Ethereum tham gia staking ETH, nhận về token stETH.

　　Khi nâng cấp Shanghai cận kề thì mảng Liquid Staking nhanh chóng “chiếm sóng” và trở thành phân khúc lớn thứ hai ngành DeFi. Lido và Rocket Pool vẫn là 2 dự án đầu ngành nhưng cũng gặp phải sự cạnh tranh gay gắt từ các đối thủ như Frax Finance (FXS), ssv.network (SSV),...

　　“Tài chính hóa” mạng testnet Goerli

　　Goerli là một mạng thử nghiệm của Ethereum được sử dụng bởi các nhà phát triển trên toàn thế giới. Vòng đời của Goerli kéo dài từ quý 1/2019 đến quý 4/2023, sau đó sẽ bị “khai tử” để chuyển sang testnet Holesovice. Bản cập nhật quan trọng như The Merge đã được tiến hành thử nghiệm trên Goerli.

　　Mọi chuyện bắt đầu khi LayerZero cho ra mắt Testnet Bridge, một cầu nối giữa mainnet Ethereum và tesnet Goerli, giúp hỗ trợ luân chuyển tài sản giữa hai chain. Lý do được đưa ra là faucet (“vòi” nhận free token testnet) tốn rất nhiều thời gian để thu thập mà lúc nào cũng không đủ dùng, nên LayerZero tạo ra cầu nối để người dùng có thể bỏ tiền ra mua token testnet cho tiện.

　　Thế là token gETH có thể mua bán trên sàn DEX Uniswap, từ đó trở thành mảnh đất mới cho các tay trader, đầu cơ, market maker,...

　　Đến hiện tại thì GoerliDAO, một DAO mới thành lập, đã đưa ra đề xuất giữ lại Goerli dưới dạng mạng Canary chứ không chịu để “khai tử” như “số phận định sẵn”.

　　Cộng đồng “bơi” giữa các “trend” mới

　　Giá Bitcoin cũng thoát khỏi thời gian dài ảm đạm và quay trở lại với “guồng quay” biến động vốn là đặc sản của thị trường. Xét trên khung thời gian lớn, BTC đã tăng hơn 10.000 giá từ đầu năm đến nay, bứt tốc đến gần 30.000 USD, gần như đưa MicroStrategy “về bờ”.

　　Nhờ đó mà toàn thị trường náo nhiệt hẳn lên, người dùng quay trở lại và dòng tiền bắt đầu thổi nên các xu hướng, trend, narratives mới.

　　Lâu lắm rồi cộng đồng mới chứng kiến hàng loạt xu hướng xuất hiện, được nhận định sẽ là trend hút tiền tiếp theo, công nghệ tương lai, định hình thế giới... nhiều đến thế.

　　AI coin

　　Bạn còn nhớ thời điểm cả thế giới phát cuồng vì ChatGPT chứ？ Ai cũng nói về “AI xâm chiếm thế giới” và crypto cũng không ngoại lệ.

　　Một loạt các dự án mới và cũ tranh nhau thông báo mình là công nghệ AI, đã xây dựng AI từ tận 2000 năm trước,... Tất cả chỉ nhằm mục đích tận dụng sự FOMO nhất thời để lái giá, tạo ra các cơn “sóng sánh” chóng vánh.

　　Bitcoin NFT

　　Thị trường tiền mã hóa luôn có những ý tưởng “điên rồ” và “làm NFT trên Bitcoin chính” là một trong số những “sáng kiến kỳ lạ” đó.

　　Bắt đầu chỉ là một dự án Ordinals ra đời vào tháng 1 nhưng đã làm cả cộng đồng sôi sục vì xoay quanh những tranh luận vĩ mô hơn - về vai trò và mục đích sử dụng của chính mạng lưới Bitcoin.

　　Từ đó, các khái niệm về “Inscription” hay “Digital Artifact” dần trở nên phổ biến, các dự án, công cụ xoay quanh NFT trên mạng Bitcoin bắt đầu bùng nổ.

　　Đã có hàng loạt những bộ sưu tập NFT nổi tiếng “chuyển nhà” hoặc tích hợp sang Bitcoin như DeGods, CryptoPunks,... “Ông lớn” Yuga Labs mở bán Bitcoin NFT hay OKX marketplace niêm yết Bitcoin NFT - đều là dấu hiệu cho thấy Bitcoin NFT đang trở thành một narratives mới của thị trường.

　　Dự kiến trong thời gian tới, các dự án trong hệ sinh thái NFT trên Bitcoin sẽ bùng nổ nhanh chóng.